Ο Ροβινσώνας Κρούσος σε Νέες Εικαστικές Περιπέτειες
Με αφορμή την έκθεση «Ο κύριος Ροβινσώνας Κρούσος έμεινε σπίτι/Περιπέτειες σχεδιασμού σε συνθήκες κρίσης», περιδιαβαίνουμε εικονικά τις προθήκες του 3ου ορόφου του Μουσείου Μπενάκη στο Κολωνάκι, οι οποίες μετατρέπονται σε φοριαμούς επιβίωσης της τέχνης της ζωής, μέσα σε παράξενους καιρούς.
Τα εκθέματα του 3ου ορόφου μεταφέρονται στο Μουσείο Μπενάκη της Πειραιώς για την επετειακή έκθεση «1821, Πριν και Μετά», και ο εκθεσιακός χώρος στην οδό Κουμπάρη μετατρέπεται σε χώρο πειραματισμού για έναν άλλο αγώνα για επιβίωση ως πνευματική διεργασία που πραγματώνεται χειρονακτικά, πρωτότυπα, ως αυθεντία από ανάγκη.
Σύμφωνα με το δελτίο τύπου «η έκθεση προσεγγίζει το ζήτημα της “χειρωνακτικής πρακτικής ως δύναμη”, ως δυνατότητα δράσης για τη σχεδιαστική κατανόηση και την καλλιτεχνική αυτονομία. Στο επίκεντρο αυτής της αφήγησης βρίσκεται η έρευνα γύρω από τον Ροβινσώνα Κρούσο ως κατασκευαστή. Η έκθεση αναφέρεται στο παράδειγμα του ήρωα του Daniel Defoe, ο οποίος, ενώ βρέθηκε αρχικά σε αδιέξοδο, επιβεβαιώνει την αξία του όταν αναγκάζεται, υπό συνθήκες κρίσης, να δραστηριοποιηθεί και να καταπιαστεί με πρωτόγνωρα ζητήματα που απαιτούν την επινόηση και την εύρεση λύσεων.»
Ένα ομολογουμένως προκλητικό σκεπτικό για 36 σύγχρονους Έλληνες καλλιτέχνες που καλούνται να επαναδιατυπώνουν το ρόλο τους ως εξερευνητές της ιδεοπηγής εντός τους και να ανατρέξουν στο χειροτεχνικό οπλοστάσιο της τέχνης, δοκιμάζοντας διαχρονικές χειροποίητες πρακτικές όπως το “φτιάξτο-μόνος-σου”, την επιδιόρθωση, την επανάχρηση, για να εποικήσουν τον ενδιάμεσο χώρο και χρόνο ενός παροδικά αδειανού μουσειακού τόπου, ωσάν νησί στη μέση ενός πολυ-πολιτισμικού ωκεανού.
Χωρίς να δεσμεύονται από το βάρος της ιστορίας της τέχνης, δίχως να αναζητούν το μουσειακό ντεκόρουμ και αποφεύγοντας τη χρήση σύγχρονων τεχνολογικών μέσων έκφρασης, γίνονται οι ίδιοι κατασκευαστές έργων που θα δημιουργηθούν με σκοπό την επιβίωση/αναβίωση της αξίας της κατασκευής ως μίας θεωρητικής πρότασης που επιζητεί την επινόηση, τη σχεδίαση και το μετείκασμα μίας ορατής λύσης και μίας ποιητικής αφήγησης. Το έργο παύει να είναι το φινιρισμένο αντικείμενο στη μουσειακή προθήκη αλλά επάνω και μέσα στο “δέρμα” του, διαφαίνονται όλα τα στάδια της παραγωγής του, όπως ταυτίζεται και η “ατελείωτη” φύση του με την εντροπία της ίδιας της ζωής.
Μέσα από τη διαδικτυακή περιήγηση στην έκθεση, αντιλαμβανόμαστε ότι οι συνθήκες κρίσης που αναφέρονται στον τίτλο, δεν αντανακλούν τόσο τη σύγχρονη θραυσματική κοινωνικοπολιτική κατάσταση, όσο την ανάγκη του καλλιτέχνη να εξωτερικεύσει την ανάγκη της συλλογής των υλικών εκείνων που θα τον βοηθήσουν να ανταπεξέλθει το horror vacui της προ-του-έργου ανυπαρξίας τρόπων μετουσίωσης της ιδέας σε εκφραστικό εργαλείο, σε μια εποχή που το χειροποίητο της τέχνης μα και της ζωής δεν έχει πια λόγο ύπαρξης μέσα στην λατρεία του αναλώσιμου.
Η Στεφανία Στρούζα ποιητικά συνδυάζει υλικά της φύσης με ευρεθέντα βιομηχανικά προϊόντα όπως τα λουράκια μιας σαγιονάρας, για να δημιουργήσει περιβάλλοντα των δύο αυτών κόσμων που αναπάντεχα συναντιούνται. Η Ειρήνη Μίγα ισορροπεί το χρόνο και τις λέξεις στο “Βάρος μίας Μέρας”, ένα επιτοίχιο βίντσι. Ο Γιώργος Τσεριώνης αποθηκεύει τη μνήμη σε αρχαϊζοντα πήλινα δοχεία με ανάγλυφα “Πορτραίτα Προγόνων”.
Την ίδια στιγμή η Μαργαρίτα Μποφίλιου γεμίζει μία προθήκη με λευκά θραύσματα που σε πρώτη όψη κουβαλούν την πατίνα ενός μακρινού παρελθόντος, αλλά με πιο κοντινή παρατήρηση μοιάζουν κάλλιστα να προκύπτουν από υδρορροές, κομμάτια από καλοριφέρ, φλοτέρ και χωνιά, τα σύγχρονα κτερίσματα μίας μελλοντικής αντιηρωικής Ατλαντίδας. Ιδεατά τα κτερίσματα και στο έργο της Νανάς Σαχίνη, αφιέρωμα στα ματαιωμένα “Ταξίδια που Δεν κάναμε στον Ορενόκο”. Σε αυτό, ή σε κάποιο άλλο ιδεατό ποτάμι οργανώνει τους σταθμούς “Πλοήγησης” η Βανέσσα Αναστασοπούλου σε μία ψευδο-σκακιστική κάτοψη/ χειροποίητο google map, ενώ ο Θοδωρής Ζαφειρόπουλος προσπαθεί να απεικονίσει με “Άστοχες Προσπάθειες την Κάτοψη ενός Νησιού” χωρίς GPS, απλώνοντας τις εμμονικά σχεδιασμένες ακουαρέλες του σαν Rorschach blocks μίας νοητής Εδέμ. Κάπου σε αυτό το νησί, ο Γιώργος Σαπουντζής, αφήνει το ανθρώπινο αποτύπωμα σε μία καθημερινή ιερή “σινδόνη” με το “Folded Naked Nature”, ενώ, η Αναστασία Δούκα “ντύνει” τρυφερά με μάλλινο αδρό ύφασμα το σώμα της ιδέας, στη “Συρραφή –κορμός/πόδια”.
Η επιβίωση ως αντίσταση
Τα “πολεμικά” υλικά της φύσης, και συγκεκριμένα οι πέτρες, γίνονται το οπλοστάσιο των “Millions of Mind Guerillas” του Ζήση Κοτιώνη, που βάζει στη δική του αρχιτεκτονική προθήκη τα “βόλια” της αντίδρασης των δρόμων, δημιουργώντας το Μουσείο της αρχαιολογίας του σήμερα, ως νησί αντίστασης μέσα στο άστυ. Ο Ηλίας Κοέν συλλέγει και κατασκευάζει τον δικό του τοίχο προστασίας από ατάκτως ερριμμένους πλίνθους ως “Αντικείμενα από ένα Βίαιο Μέρος”. Η υψωμένη γροθιά του Πάνου Τσαγκάρη στο “Rise Hand” γίνεται τοτεμική σκιά και προτάσσει αντίσταση.
Τα δύο έργα του Αλέξανδρου Ψυχούλη είναι ένα homage στην καλλιέργεια ως ντανταϊστική μεταφορά της επιτελεστικής διαδικασίας. Η Νίνα Παπακωνσταντίνου δημιουργεί το απαραίτητο “Ημερολόγιο” της διαδρομής όπου, από όσο μπορούμε να διακρίνουμε μέσα από τις οθόνες μας, έχει κεντήσει μία μυστικιστική φράση.
Τοτέμ χωρίς ταμπού
Στο υποθετικό αυτό ταξίδι προς το νοητό νησί όπου η ξεβρασμένη καλλιτεχνική δημιουργία θα καλεστεί να αναβιώσει τον έμφυτο εξωτισμό της ίδιας της καλλιτεχνικής πράξης, δεν θα μπορούσαν να λείπουν τα τοτέμ: Τα “Prospero Dolls” του Γιάννη Βαρελά συνταιριάζουν τα σαιξπηρικά ξωτικά με τις κούκλες Golliwog και τις ντόπιες υφασμάτινες μαριονέτες κουκλοθέατρου, ενώ στο βάθος δεσπόζει το τοτέμ εξορκισμού του κακού- ο κρυσταλλικός, σαν στήλη άλατος, “Βασιλιάς της Κόλασης” από τον Νίκο Τρανό. Το ίδιο κακό επιχειρεί να εργαλειοποιήσει, προσφέροντας θολή μεταμέλεια, και η απειλητικά αλλόκοτη λευκή καλύβα “Preacher’s House” του Πέτρου Ευσταθιάδη. Απειλητικό μοιάζει και το αλυσοδεμένο ιμάτιο με των ειρωνικό τίτλο “Dirty Hands/Tranquil Hearts” τα Εύας Παπαμαργαρίτη, σαν bomber-jacket/φραγγέλιο άφεσης αμαρτιών. Ταυτόχρονα, στον κάθε αφοσιωμένο επιτελεστή της σχεδιαστικής αυτής περιπέτειας αρμόζει η “Κορώνα” από χόρτα και πευκοβελόνες της Μάρθας Δημητροπούλου.
Μετά την καταιγίδα όμως, δεν μένει τίποτα πάνω στην άμμο παρά λίγα σβησμένα ίχνη και την “Echo” του Αλέξανδρου Τζάννη, σε μία τελευταία πράξη αποδόμησης της υλικότητας του έργου, χρησιμοποιώντας όμως και πάλι την ύλη για την επίτευξή της.
Ως 9/5
Επιμέλεια Πολύνα Κοσμαδάκη/ Κωστής Βελώνης
https://www.culturenow.gr/o-rovinsonas-kroysos-se-nees-eikastikes-peripeteies/
Πηγή: https://www.culturenow.gr/
