Η Χρύσα (Βαρδέα) γεννήθηκε το 1933 στην Αθήνα. Σπούδασε στο Παρίσι (Academie de la Grande Chaumi?re, 1953-1954) και στo Σαν Φρανσίσκο (California School of Fine Arts, 1954-1955). Από το 1955 εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Νέα Υόρκη. Εκεί έκανε την πρώτη της ατομική έκθεση (1961, Betty Parsons) και την ίδια χρονιά εξέθεσε στο Guggenheim Museum. Το έργο της σύντομα αναγνωρίστηκε και εντάχθηκε στην αμερικανική καλλιτεχνική πραγματικότητα, μεταξύ των ανανεωτικών προτάσεων που διαδέχθηκαν τον αφηρημένο εξπρεσιονισμό.

Αντλεί την έμπνευσή της από εικόνες και φαινόμενα της σύγχρονης ζωής των μεγαλουπόλεων, με ιδιαίτερη έμφαση στα σημεία και σύμβολα που κυριαρχούν στο γραπτό λόγο της μαζικής επικοινωνίας, σε έντυπα και επιγραφές. Η καθαρώς εικαστική αντιμετώπιση των γλωσσικών συμβόλων ήταν ήδη φανερή στα πρώιμα έργα της (ζωγραφικά, ανάγλυφα ή τρισδιάστατα), όπως η ενότητα με τίτλο Κυκλαδικά Βιβλία (1957-1962). Μέσα στη δεκαετία του 1960 αναπτύχθηκε το γνωστότερο χαρακτηριστικό της δουλειάς της, η χρήση των φωτεινών σωλήνων με νέον σε διάφορα σχήματα και χρώματα, μια σαφής παραπομπή στη λάμψη των διαφημιστικών πινακίδων (Οι Πύλες της Times Square, 1964-1966).

Στα γλυπτά της, που συχνά είναι μεγάλων διαστάσεων, χρησιμοποιεί διάφορες κατασκευαστικές μεθόδους και υλικά (αλουμίνιο, ατσάλι, πλεξιγκλάς, νέον και άλλα). Παρά τον τεχνολογικό τους χαρακτήρα, αναδεικνύουν τις λεπτές αποχρώσεις μιας εντελώς προσωπικής ευαισθησίας. Το όραμα της γλύπτριας εκφράζεται μέσα από το παιχνίδι με το φως, την αρμονική οργάνωση των συνθέσεων, τα εμβληματικά ιδεογράμματα και τις διακριτικές αναφορές στην ελληνική αρχαιότητα, στο Βυζάντιο ή στη γυναικεία υπόσταση.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 εργάστηκε για ένα διάστημα στην Ελλάδα, όπου δημιούργησε σειρά έργων (Cinema Oasis), χρησιμοποιώντας ως εργαστήριο την αίθουσα ενός παλιού κινηματογράφου. Από το 2007 ζει μόνιμα στην Αθήνα.

Έχει κάνει πολυάριθμες ατομικές εκθέσεις στην Αμερική και στην Ευρώπη, σε σημαντικές γκαλερί και μεγάλα μουσεία. Συμμετείχε σε ομαδικές και διεθνείς διοργανώσεις, όπως στις Μπιενάλε του Sao Paulo (1963 και 1969) και της Βενετίας (1972) και στη Documenta 4 (1977, Kassel, Γερμανία). Στην Ελλάδα παρουσίασε την πρώτη της ατομική το 1979 στη γκαλερί Ζουμπουλάκη, ενώ το 1980 οργανώθηκε αναδρομική της έκθεση στην Εθνική Πινακοθήκη.

Πολλά έργα της κοσμούν δημόσιους χώρους σε διάφορα μέρη του κόσμου. Τα γνωστότερα στην Αθήνα είναι η Κλυταιμνήστρα (του 1967) έξω από το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και η Mott Street, που τοποθετήθηκε το 2004 στον σταθμό Ευαγγελισμός του αθηναϊκού Μετρό.