Ο Γιάννης Ψυχοπαίδης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1945 και σπούδασε χαρακτική στην ΑΣΚΤ με τον Κ. Γραμματόπουλο (1963-1968). Πριν από τη δικτατορία του 1967, συμμετείχε ενεργά στις δραστηριότητες του συλλόγου των φοιτητών και στις κινητοποιήσεις της νεολαίας, ήταν μέλος της «Ομάδας Τέχνης Α» και συνεργαζόταν με την Επιθεώρηση Τέχνης. Στην πρώτη του ατομική έκθεση (1966, Κεραία) τα έργα του φανέρωναν την πολιτικοποιημένη στάση του (σκηνές από διαδηλώσεις), αλλά και την πρώιμη εξοικείωσή του με το γερμανικό εξπρεσιονισμό. 

Με υποτροφία της DAAD συνέχισε τις σπουδές του στο Μόναχο (Academie der Bildenden Kunste, 1970-1976). Στη συνέχεια προσκλήθηκε από το Καλλιτεχνικό Πρόγραμμα της πόλης του Δυτικού Βερολίνου, όπου εγκαταστάθηκε έως το 1986. Κατά την παραμονή του στη Γερμανία ανέπτυξε σημαντική καλλιτεχνική δραστηριότητα, συμμετέχοντας και σε συλλογικά σχήματα. Εν τω μεταξύ, στην Ελλάδα, συμμετείχε στην ίδρυση της ομάδας των «Νέων Ελλήνων Ρεαλιστών» (1971-1973, με τους Γιάννη Βαλαβανίδη, Κλεοπάτρα Δίγγα, Κυριάκο Κατζουράκη και Χρόνη Μπότσογλου), η οποία παρουσίαζε μια παραστατική ζωγραφική με κριτικό κοινωνικό περιεχόμενο, που λειτουργούσε και ως αντι-δικτατορική πρόταση. Συμμετείχε επίσης στην ίδρυση του Κέντρου Εικαστικών Τεχνών (ΚΕΤ, 1974-1976).

Tα επόμενα χρόνια συνέχισε να δουλεύει εντατικά και να εκθέτει παράλληλα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Το 1986 εγκαταστάθηκε στις Βρυξέλλες και το 1993 επέστρεψε οριστικά στην Ελλάδα. Το 1994 εξελέγη τακτικός καθηγητής ζωγραφικής στην ΑΣΚΤ, όπου δίδαξε έως το 2012. 

Στο μεγαλύτερο μέρος του έργου του κυριαρχεί ο ρεαλιστικός σχολιασμός κοινωνικών, πολιτικών και πολιτισμικών φαινομένων της σημερινής εποχής, με αναφορές στην Ιστορία, στην ελληνική αρχαιότητα, στην ευρωπαϊκή τέχνη και σε αυτοβιογραφικές μνήμες. Η αποστασιοποιημένη κριτική ματιά συνυπάρχει με υπερεκφραστικές εξάρσεις εξπρεσιονιστικού χαρακτήρα. Χρησιμοποιεί διάφορες τεχνικές (λάδι, χρωματιστά μολύβια, ακρυλικά, κάρβουνο, μεικτά υλικά), αξιοποιεί με πολλούς τρόπους τη φωτογραφική εικόνα και ενσωματώνει συχνά στα έργα του πραγματικά τρισδιάστατα αντικείμενα, δημιουργώντας κατασκευές ή εγκαταστάσεις.

Έχει κάνει δεκάδες ατομικές εκθέσεις σε όλο σχεδόν τον κόσμο, σε γκαλερί, πινακοθήκες και μουσεία. Συμμετείχε επίσης σε πολλές ομαδικές και διεθνείς εκθέσεις. Μέσα στη δεκαετία του 1980 άρχισε να παρουσιάζει αναδρομικά, εντός και εκτός Ελλάδας, τη μεγάλη σειρά έργων του με τίτλο Το γράμμα που δεν έφτασε (η οποία είχε ξεκινήσει από το 1977 και συνεχιζόταν μέχρι πρόσφατα). Στην Ελλάδα έχουν γίνει αρκετές αναδρομικές παρουσιάσεις της δουλειάς του (1987-88, 1995, 1998, 2001, 2005...). Το 2004 δημιούργησε τη μεγάλη εικαστική εγκατάσταση Σταθμός Ειρήνη για τον ομώνυμο σταθμό των ΗΣΑΠ. Έχουν εκδοθεί πολυάριθμα λευκώματα για το έργο του, μονογραφικές μελέτες και βιβλία με κείμενα και δοκίμιά του για την τέχνη.